Stanisław Staszic

Ważnym wydarzeniem w historii szkoły było nadanie jej przez Kuratorium Oświaty i Wychowania w Poznaniu imienia wielkiego Polaka i patrioty Stanisława Staszica. Fakt ten miał miejsce w 1977 r. Dla podkreślenia ważności i doniosłości tego wydarzenia przyznano szkole prawo posiadania sztandaru. Było to jednocześnie ukoronowanie całokształtu jej dorobku dydaktyczno-wychowawczego.

Staszic urodził się w 1755 r. w Pile jako syn burmistrza miasta Piły, człowieka cenionego przez współczesnych za mądrość i szlachetność. Matka Stanisława zawsze pragnęła, by jej syn został duchownym. Na przełomie 1778-79 r. ukończył poznańskie seminarium duchowne i otrzymał święcenia kapłańskie. Z domu rodzinnego wyniósł młody Staszic umiłowanie ojczyzny, szacunek dla pracy, nauki oraz poczucie krzywdy społecznej,a w związku z tym głębokie przekonanie dla idei demokratycznych. Jeszcze przed otrzymaniem wyższych święceń piastował godność kanclerza Kolegiaty szamotulskiej. Wprawdzie nowo mianowany kanclerz nigdy nie zjawił się w Szamotułach, potrafił jednak zadbać o pobieranie należnych mu dochodów z dóbr jankowickich stanowiących uposażenie urzędu.

Kilka miesięcy po święceniach kapłańskich wyjechał za granicę, studiował w Niemczech i we Francji, wykazując szczególne zainteresowanie naukami przyrodniczymi. Zapoznał się tam z modnymi wówczas kierunkami, nad jego własnymi przemyśleniami i stylem pracy zaciążyła jednak najsilniej głośna w Europie teoria Buffona, zakładająca ewolucyjny rozwój świata od form prymitywnych do coraz bardziej skomplikowanych, wyłożona w słynnym dziele Les époques de la nature (1778), przetłumaczonym później przez Staszica na język polski pt. Epoki natury. Z własnej inicjatywy prowadził badania geologiczne w czasie wędrówki po Alpach i Apeninach, kontynuowane później w Polsce.

W roku 1781 Staszic wrócił do kraju ogarnięty pasją badacza i reformatora. Szczęśliwy traf zdarzył, że został powołany na dwór jednego z najświatlejszych magnatów, Andrzeja Zamoyskigo, w roli wychowawcy jego synów. Poza tym otrzymał katedrę języka francuskiego w istniejącej w Zamościu Akademii Zamoyskich i otrzymał tam stopień doktora. W atmosferze domu eks-kanclerza, znakomicie dobranej bibliotece oraz wrodzonej spostrzegawczości mógł Staszic dokładnie przeanalizować wszelkie objawy degeneracji ustroju Rzeczypospolitej szlacheckiej i wskazać środki wiodące do naprawy. Jako, że z pochodzenia był mieszczaninem nie mógł brać bezpośredniego udziału w obradach Sejmu Czteroletniego.

Starał się więc chociażby pośrednio, za pomocą swych publikacji wpłynąć na tych, którzy decydowali o losach zagrożonej ojczyzny. W dziełach: "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego" i "Przestrogach dla Polski" przeprowadził ostrą krytykę rządów magnackich w Polsce. Generalnym wnioskiem wynikającym z tej krytyki było hasło: „Z samych panów zguba Polski". Dzieła te przyniosły mu zwłaszcza sławę polityka. Zgromadzony podczas pobytu u rodziny Zamoyskich majątek pozwolił mu na sfinansowanie później ważnych przedsięwzięć. Pierwszym przykładem realizacji przez Staszica swoich poglądów w kwestii chłopskiej było utworzenie w 1816 r. Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego – pierwszej w Europie spółdzielczej formy pracy w rolnictwie. Dając pozytywny wzór do naśladowania przestrzegał jednocześnie szlachtę w słowach: „Gdzie rolnik jest nędznym – tam koniecznie kraj nędznym i wzgardzonym być musi". Swą społeczną służbę narodowi przejawiał Staszic w wielu innych dziedzinach. W 1808 r. współdziałał w zorganizowaniu Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Przekonywał członków Towarzystwa o tym, że „Uczeni nie odpowiadają swemu powołaniu, [...] dopóki ich umiejętności nie nadają fabrykom oświecenia, ułatwienia, kierunku postępu." Już jako prezes TPN /przez 18 lat/ znany był z działalności pełnej pomysłów i inicjatyw. Ona także ufundował Towarzystwu wspaniały pałac /Pałac Staszica w Warszawie/.

W działalności Staszica jako uczonego podkreślić należy wielostronność zainteresowań i pionierskość podejmowanych działań. W roku 1807 wydaje broszurę O statystyce Polski, a w 1815 r. wydaje wielkie dzieło geologiczne O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski, do którego dołączył pierwsza w dziejach mapę geologiczną Polski. W poemacie Ród ludzki przedstawił rozwój człowieka od życia w stanie natury do współczesności. W roku 1816 otwarty został Uniwersytet Warszawski, którego Staszic był gorliwym współorganizatorem. Piastował funkcję prezesa Rady Ogólnej. Zainteresowania Stanisława Staszica były wszechstronne. Rozwijał ożywioną działalność oświatową jako członek Izby Edukacyjnej, Dyrekcji Edukacji Narodowej, Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Był przewodniczącym Rady Szkoły Prawa Administracyjnego, członkiem Dozoru Szkoły Lekarskiej, a od 1824 r. pełnił funkcję Ministra Stanu. Położył podwaliny pod szkolnictwo techniczne, założył w Kielcach Szkołę Akademiczno – Górniczą, odkrył złoża węgla i zainicjował budowę kopalni w Dąbrowie Górniczej. Powołał do życia szkoły niedzielne i przyczynił się do powstania szeregu szkół specjalnych, np.: Instytut dla Dzieci Głuchoniemych, Szkołę Leśniczą w Warszawie, Inżynierii Cywilnej Dróg i Mostów, zawodowe szkoły dla młodzieży pracującej. Swoje pracowite życie zakończył Staszic 20 stycznia 1826 r. w Warszawie.    

Głównymi cechami charakteru naszego patrona szkoły były miłość ojczyzny i miłość człowieka. Niepomny osobistych przykrości i niepowodzeń pamiętał zawsze, że jest przede wszystkim synem Polski, dla niej też nie szczędził żadnych ofiar, prac i trudów, byleby tylko przyczynić się do jej uszczęśliwienia. Pozostaje pięknym przykładem ofiarności i bezinteresowności.

Kliknij w obrazek aby przejść na stronę szkół staszicowskich.